Onderwerp: OPERA EN OPERETTE
29 December 2006
Mozart Da Ponte - Cosi fan tutte
Door Annemiek Barnouw met foto's van A.T. Schaefer (klik voor vergroting)
In het kader van het Mozartjaar voert De Nederlandse Opera dit jaar drie opera’s uit in de Da Ponte-cyclus. De libretti van zowel Don Giovanni, Le nozze di Figaro zijn geschreven door Lorenzo da Ponte. Hoewel de verhalen op zich niets met elkaar te maken hebben, heeft De Nederlandse Opera de stukken met een moderne enscenering aan elkaar gesmeed. Cultuurpodium doet verslag van de trilogie.
In Cosi fan tutte (ondertitel: de school der geliefden) hebben twee zussen, Fiordiligi (Sally Matthews) en Dorabella (Maite Beaumont) ieder een geliefde die ze vaarwel moeten zeggen omdat de heren gaan vechten in de oorlog. Dat denken tenminste. In werkelijkheid hebben Gugliemo (Luca Pisaro) en Ferrando (Norman Shankle) een weddenschap met Don Alfonso (Garry Magee) gesloten. Volgens Don Alfonso is de liefde van vrouwen niet vertrouwen en om dit te bewijzen betrekt hij beide jongens in een complot. Ze doen of ze vertrekken, maar komen vervolgens verkleed als vreemdelingen terug om te kijken of de dames werkelijk zo trouw zijn als ze beloven. Als het plan van Don Alfonso in het water dreigt te vallen, betrekt hij de dienstmaagd Despina (Danielle de Niese) in zijn plannen. Hij gaat ervan uit dat het haar wel lukt de meisjes over te halen om wat meer van het leven te genieten.
In deze versie van De Nederlandse Opera speelt het verhaal zich eind jaren zestig af in een vakantiekamp. Het decor bestaat uit een draaischijf waar drie decors op staan: een slaapzaal met getimmerde houten stapelbedden, de keuken met drie gaspitten, een boiler en lange tafels met banken en een recreatieruimte met een zithoek met luie stoelen en houten krukjes rond een haardvuur. De ruimte rondom het draaiplateau is het strand waar de jongeren kunnen luieren, badmintonnen en vozen. Het clavecimbel, dat normaalgesproken de recitatieven begeleidt, is vervangen door door een hippie met een gitaar die op het podium luie plekjes zoekt en net als bij een kampvuur de zangers met subtiele arpeggio’s begeleidt. Deze nieuwe setting lijkt in eerste instantie een optische make-over en niet meer dan een leuke extra kwinkslag te geven aan het stuk. De pubers op het zomerkamp weten echter te voorkomen dat de opera verwordt tot een oubollige kostuumklucht. Zowel de grappige vondsten als de omzetting naar de “tegenwoordige” tijd blijven tot het eind scherp en vindingrijk. Doordat de jonge stelletjes in deze versie pubers zijn, worden ze opeens herkenbare personages: liefde in de puberteit, wie herinnert zich niet hoe ingewikkeld dat was? Hebben niet alle pubers van die dagen dat je in 24 uur kunt veranderen van een doorsneemeisje met een legging in Grace Kelly en van de frisse cheerleader in een verlopen puber in joggingpak met luddevedu?
Behalve de herkenbaarheid van de karakters geeft deze vertolking van de opera ook weer hoe we nu ten opzichte van de seksuele moraal staan die in het libretto wordt verkondigd. De Weense adel had eind 18e eeuw geen moeite met de dames die door de dienstmaagd tot promiscuiteit verleid werden. In de 19e en begin 20e eeuw was dat wel anders, door de veranderende moraal werd Cosi fan Tutte eigenlijk pas na de tweede wereldoorlog weer uitgevoerd. Nu zijn liefdesverdriet, het zoeken naar de juiste partner en, zij het in mindere mate, overspel algemeen aanvaard en leer je tijdens je pubertijd hoe je met de emoties die daarbij horen om moet gaan. Juist door deze vanzelfsprekendheid en door de goed doordachte uitvoering van dit nieuwe thema is deze opera leuk en fris en blijf je de volle drie uur geboeid, ook al blijft het verhaal wat mager en flauw.
De uitvoering is goed. Alle solisten hebben geweldige stemmen en krijgen de ruimte om hun rol ook dramatisch neer te zetten. Danielle de Niese zet een heerlijke volkse, een tikje ordinaire kampmoeder neer en de vier pubers zijn heerlijke pubers. Het enige kleine minpuntje aan de voorstelling is dat het Nederlands Kamerorkest op authentieke instrumenten speelt. Niet dat ze dat slecht doen, maar voor moderne, 21e-eeuwse oren, gewend aan perfect opgenomen en spatzuivere CD’s, zijn natuurhoorns toch wel een aanslag op de gemoedsrust.
Helaas is de voorstelling uitverkocht, maar gelukkig zend de NPS Cosi fan Tutte op 30 december om 13:00 uit op Nederland 2. Kijken dus!
De Nederlandse Opera - website
Mozart|Da Ponte - website
Muzikale leiding - Ingo Metzmacher
Regie/dramaturgie - Jossi Wieler & Sergio Morabito
Decor - Barbara Ehnes
Kostuums - Anja Rabes
Licht - David Finn
Nederlands Kamerorkest & Koor van De Nederlandse Opera