Onderwerp: TONEEL, MUZIEK
24 April 2006
Brel 2 “ Toneelgroep Oostpool & Jeroen Willems
Door Marieke van Soest met foto's van Antoinette Mooij (klik voor vergroting)
Zaantheater Zaandam, 22 april 2006
Doodstil wordt het, in het volledig gevulde Zaantheater als de lichten doven. Op het podium staat een pakhuis, waarvan de garagedeuren langzaam opengaan. Erachter en groot beeldscherm, waarop een man zichtbaar is, die langzaam naar voren loopt. Pas na enige tijd wordt duidelijk, dat de beelden live-opnamen zijn van wat er op het podium gebeurt. Vanuit de coulissen komt een oude man het podium opgelopen. De stilte houdt aan, terwijl hij langzaam naar de andere kant van het podium loopt. Dan een voorzichtig gelach.
Het beeld op het scherm staat nu stil, toont alleen de lege coulissen. De oude Brel begint zijn verhaal. Hij geeft aan dat hij gelukkig over een goede gezondheid beschikt. Gelach in de zaal. Hij vertelt verder. Over hoe hij dit ziet, zijn vrolijke kant. Daarna is hij ook wel eens wat depressief, maar ja&hellip Hij vertelt over het nut van zijn uitrusting. Hij draagt een klimgordel, haken, een paard onder zijn arm. Onder het vertellen wordt het paard uitgepakt, geblinddoekt. Om het nut te kunnen begrijpen, is het nodig zijn visie te kennen. Ieder mens zou kunnen sterven na zijn zestiende. Dan hij heeft geen dromen meer. Hij kent ze nog wel, maar heeft ze begraven. ‘Ik ken wel een miljoen mensen die een boek willen schrijven. Ze doen het niet, nu hebben ze het te druk: ze verkopen bretels. Maar over 2 jaar&hellip’Vraag je het tegen die tijd, dan hebben ze het druk met andere zaken, het boek moet nu meer worden gezien als symbool.
De monoloog houdt aan, over zijn kijk op het leven. ’De eenzaamheid is niet erg, alleen het gemis van mensen die je begrijpen’.
Tijdens het verhaal zie je op het beeldscherm opnamen gemaakt op dit moment, afgewisseld met beelden uit het verleden “ optredens, fans. De oude Brel zwaait met een zakdoek, de zaal op het scherm zwaait terug. Door een wolk van zakdoekjes staat ineens de jonge Brel op het podium, ondersteunt door slagwerk, bas, piano en accordeon.
Hij bezingt zijn liefde voor Madeleine. Hij wacht haar op met bloemen, voor de bioscoop. Ze komt niet. De bioscoop gaat uit, de snackbar dicht, de laatste bus gaat, het boeket wordt weggegooid, maar hij blijft wachten, blijft hopen. Tijdens het lied hoor je, voel je de veranderende emoties. De verliefdheid, de onrust als ze wegblijft, de berusting - ze komt toch niet - en dan de hartstochtelijke vastberadenheid: morgen!
Ook in het volgende nummer beleef je de emoties mee. De opzwepende uitleving van zijn sexuele fantasiën: wereldwijd neemt hij de vrouwen “ vol, volledig. En dan de ontluisterende werkelijkheid, daar ligt hij, in Knokke, ‘met zijn pik in het zand’.
Het is het totaal, dat de hele zaal weet te boeien. De zang, de beleving van Jeroen Willems. De muziek, soms heel minimaal aanwezig. Een piano, die om de stem van Willems heen tingelt, samen met een dromerige accordeon. Of alleen een bluesy bas, met de sussende brushes van het slagwerk en wat percussie. Met de toenemende intensiteit van de emotie, zwelt ook de muziek aan, om waar nodig weer af te nemen, moeiteloos, vloeiend.
De teksten zijn allemaal in het Nederlands. Dit maakt dat ook de inhoud van de nummers goed te volgen is. Veel vertalingen zijn van Ernst van Altena, andere vertalingen zijn van Rob Klinkenbergen en Peer Wittenbols. Sommige bestaande vertalingen zijn iets aangepast, zodat de scherpe klanken uit de originele teksten van Brel in de vertaling terug te horen zijn. Ook woorden hebben de lading die Brel ze meegeeft: schoonmama en ‘schoneschijnpapa’ of de ‘knoflookstankstem’ van die altijd-dronken gluiper. Getracht is in de vertalingen zoveel mogelijk het originele beeld weer te geven anno nu, zoals in de vertaling van Orly : ‘Schiphol op zondag, Borsato aan of uit’.
De nummers volgen elkaar onafgebroken op: JoJo, Nuchter, Mathilde, Fernand en Laat me niet alleen. Prachtig vond ik de vertaling van Vesoul:’Jij wilde naar Den Haag, we gingen naar Den Haag/ Jij wilde naar Breda, we gingen naar Breda’. Het tongbrekende tempo waarin dit gezongen wordt geeft prachtig de oplopende irritatie weer. Wie volgt, Fanette, de dronken man. Ineens was daar het einde.
Het al die tijd ademloos volgende publiek bracht direct een staande ovatie. Een toegift volgde. ‘Natuurlijk’, mompelde een man voor me instemmend. Iedereen zat er direct klaar voor. Nog 3 nummers werden gespeeld, waaronder het bekende ‘Amsterdam’. Toen zat het erop.
Het publiek was er nog niet klaar mee. De CD’s vonden gretig aftrek, handtekeningen werd uitgedeeld. Mensen bleven voor mij ongekend lang nababbelen in de lobby. ‘Ik vind hem geweldig’, zuchtte een vrouw verzaligd, toen ze na een gesprekje met Jeroen Willems met gesigneerde CD weer vertrok. ‘Geweldig toch, kunnen acteren en dan ook nog zo kunnen zingen’, vond een ander. Ook de muzikanten werden in de lof betrokken.
Op mijn vraag, of er een speciale reden is, om tweemaal voor Brel te kiezen, keek hij mij stomverbaasd aan. ‘Ik was nog lang niet op die rol uitgekeken’, is zijn spontane reactie. Logisch! Van wat ik vanavond heb gezien, kan dat ook niet anders. Eigenlijk kan ik alleen maar hopen, dat hij nog steeds niet op de rol is uitgekeken “ dat biedt uitzicht op de mogelijkheid dit nog een keer te kunnen beleven. Brel 2 is nog tot 29 april te zien.
Kijk hier voor data en plaatsen.
Toneelgroep Oostpool - website
Line-up
Jeroen Willems - spel en zang
Leo Bouwmeester - piano
Oleg Fateev - accordeon
Peter Bjørnild/ Dion Nijland - bas
Victor de Boo - Slagwerk
Klik op de link hieronder voor de CD
Jeroen Willems